Jakie są umowy o pracę w Polsce?

Podpisując umowę o pracę, pracodawca i pracownik nawiązują stosunek pracy, czyli rodzaj specyficznej więzi. Dokument taki reguluje prawa i obowiązki obydwu stron umowy, które składają dobrowolne oświadczenie woli. Zastanawiasz się, jakie są rodzaje umowy o pracę w Polsce? Przygotowaliśmy krótki poradnik, który pozwoli Ci bliżej zapoznać się z tym tematem.

Co znajdziesz w artykule:

1. Jakie są umowy o pracę w Polsce?
2. Umowa o pracę na okres próbny dla nowego pracownika
3. Umowa o pracę na czas określony
4. Umowa o pracę tymczasową
5. Umowa o pracę na czas nieokreślony – kiedy możesz ją otrzymać?

Jakie są umowy o pracę w Polsce?

Umowa o pracę powinna zawierać informacje dotyczące rodzaju pracy, miejsca i czasu jej wykonywania, wysokość wynagrodzenia wraz z wykazaniem konkretnych jego składników, a także wymiar czasu pracy i termin obowiązywania. Jakie są umowy o pracę w Polsce? Według Kodeksu pracy dzieli się je na terminowe i bezterminowe. Do pierwszej grupy zaliczamy umowę na okres próbny oraz zawieraną na czas określony (w tym również umowę na zastępstwo). Umową bezterminową natomiast jest umowa na czas nieokreślony. Wspomnimy również o specyficznym rodzaju stosunku pracy, jakim jest umowa o pracę tymczasową.

Umowa o pracę na okres próbny dla nowego pracownika

Wiesz już, jakie są umowy o pracę w Polsce, a teraz przedstawimy więcej szczegółów na temat każdej z nich. Pierwszą podpisywaną umową najczęściej jest umowa na okres próbny. Może trwać nie więcej niż 3 miesiące i zawiera się ją wyłącznie jeden raz pomiędzy tym samym pracownikiem i pracodawcą. Pojawiają się 2 wyjątki od tej reguły:

• gdy umowa dotyczy innego stanowiska,
• gdy wystąpiła minimum 3-letnia przerwa w zatrudnieniu.

W momencie zakończenia czasu trwania umowy na okres próbny, strony mogą nie zawierać kolejnej umowy lub podpisać kolejny dokument obowiązujący w konkretnym terminie lub bezterminowo.

Warto mieć świadomość, że umowa na okres próbny gwarantuje pracownikowi prawo do wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego, zwolnienia chorobowego i bezpłatnej opieki zdrowotnej. Ponadto obowiązuje dwutygodniowy okres wypowiedzenia.

Umowa o pracę na czas określony

Kolejnym rodzajem terminowej umowy o pracę jest ta zawierana na czas określony. Jej podpisanie może nastąpić po wygaśnięciu umowy na okres próbny, ale może także zostać zawarta jako pierwsza umowa o pracę. Z treści dokumentu ma jednoznacznie wynikać termin jej rozwiązania. Umowa o pracę na czas określony gwarantuje pracownikowi prawo do:

• wynagrodzenia,
• urlopu wypoczynkowego,
• zwolnienia chorobowego,
• dostępu do bezpłatnej opieki zdrowotnej.

Jeśli pracownik zatrudniony jest w ramach umowy na czas określony, obowiązuje go także okres wypowiedzenia:

• 2-tygodniowy dla pracowników zatrudnionych poniżej 6 miesięcy,
• miesięczny dla osób pracujących co najmniej 6 miesięcy,
• 3-miesięczny dla zatrudnionych więcej niż 3 lata.

Dodajmy, że umowę na czas określony można zawrzeć maksymalnie trzykrotnie (pomiędzy jednym pracodawcą, a pracownikiem), a okres zatrudnienia w sumie nie może przekroczyć 33 miesięcy. W praktyce oznacza to, że po tym czasie kolejna umowa z zasady ma zostać podpisana na czas nieokreślony.

Umowa na zastępstwo

Jak wspomnieliśmy, umowa na zastępstwo to szczególny rodzaj umowy o pracę na czas określony. Jest podpisywana w ramach zastępstwa pracownika, którego nieobecność jest usprawiedliwiona (np. choroba, urlop wychowawczy). W przypadku umowy na zastępstwo nie obowiązuje ograniczenie dotyczące maksymalnego okresu jej trwania oraz liczby podpisywanych umów. Dokument powinien jednak wskazywać taki sam rodzaj pracy, jak pracownika zastępowanego. Umowa na zastępstwo może jednak różnić się wysokością wynagrodzenia i wymiarem czasu pracy.

Umowa o pracę tymczasową

Szczególnym rodzajem umowy jest umowa o pracę tymczasową, regulowana przepisami Ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z 9 lipca 2003 roku. Dlaczego jest rozwiązaniem nietypowym? Ponieważ biorą w niej udział aż 3 strony:

• pracodawca, czyli agencja pracy tymczasowej, która zatrudnia pracownika,
• pracodawcą użytkownikiem jest firma, do której kierowany jest pracownik
• pracownik.

Osoba wykonująca obowiązki zawodowe na określonym stanowisku może świadczyć usługi maksymalnie przez okres 18 miesięcy (jeżeli następują one w kolejnych 36 miesiącach). 

Podobnie jak w przypadku innych umów o pracę, odprowadzane są składki emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne. Okres zatrudnienia wlicza się także do stażu pracy. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę tymczasową zyskuje prawo do równego traktowania oraz uzyskania odszkodowania w razie wystąpienia naruszeń. Ma także prawo do wypoczynku (za każde 30 dni zatrudnienia przysługują mu 2 dni urlopu).

Umowa o pracę na czas nieokreślony – kiedy możesz ją otrzymać?

Umową bezterminową jest umowa o pracę na czas nieokreślony. W praktyce oznacza to, że nie zawiera oznaczenia dotyczącego ostatecznego terminu jej trwania. Dla pracownika oznacza to stabilizację i bezpieczeństwo zatrudnienia, a także gwarancję:

• ochrony wynagrodzenia i czasu pracy,
• ubezpieczenia zdrowotnego, chorobowego, emerytalnego i rentowego,
• uprawnień urlopowych,
• ochronę dla niektórych grup pracowników, np. młodocianych, niepełnosprawnych.

Zawierając umowę o pracę, konieczne jest wyraźne określenie jej rodzaju. Postanowienia uzależnione są od potrzeb pracownika i pracodawcy oraz typu wykonywanej pracy. Każdy rodzaj umowy zawiera specyficzne warunki i zasady regulujące relację pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem. Pamiętaj, aby przed podpisaniem dokumentu dokładnie przeczytać wszystkie zapisy i wyjaśnić wątpliwości, by móc świadomie nawiązać z pracodawcą stosunek pracy.