Jakie są rodzaje umów z pracodawcą w Niemczech?

Zatrudnienie w Niemczech, tak samo jak w Polsce, może przybierać różne formy w zależności od charakteru pracy, długości zatrudnienia czy warunków finansowych. Jednak systemy prawne obu krajów różnią się w wielu szczegółach, co wpływa na prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika. 

W tym artykule przedstawiamy główne rodzaje umów o pracę w Niemczech i zestawiamy je z ich polskimi odpowiednikami.

Umowa na czas nieokreślony (Unbefristeter Arbeitsvertrag)

Unbefristeter Arbeitsvertrag to najbardziej stabilna i preferowana forma zatrudnienia w Niemczech. Często poprzedza ją okres próbny, trwający maksymalnie do sześciu miesięcy. Umowa nie zawiera daty zakończenia (jest podpisywana na stałe) i może być rozwiązana przez każdą ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia. 

Natomiast długość okresu wypowiedzenia zależy od stażu pracy oraz spełnienia dodatkowych warunków wskazanych w  niemieckiej ustawie o szczególnych warunkach rozwiązywania umów o pracę (niem. Kündigungsschutzgesetz, KSchG), jeśli pracodawca zatrudnia powyżej 10 pracowników, a pracownik pracuje dłużej niż 6 miesięcy.

W Polsce umowę na czas nieokreślony również uznaje się za najbardziej stabilną formę zatrudnienia. W obu krajach zapewnia ona dostęp do pełnych świadczeń socjalnych i emerytalnych.

Umowa na czas określony (Befristeter Arbeitsvertrag)

Taką umowę zawiera się na określony czas, z jasno określoną datą zakończenia. Zasady zawierania tego rodzaju umów regulowane są przez przepisy niemieckiej ustawy o pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy (niem. Teilzeit und Befristungsgesetz, TzBfG), które określają zasady i warunki ich stosowania. Takie zatrudnienie musi zawierać konkretny cel, np. może być stosowana w przypadku projektów, zastępstw czy sezonowego zapotrzebowania na pracowników. Umowa na czas określony może być przedłużana maksymalnie trzy razy, a łączny okres zatrudnienia nie może przekroczyć dwóch lat – chyba że istnieje uzasadniony powód.

W Polsce również dopuszcza się zawarcie maksymalnie trzech umów na czas określony, przy czym łączny czas ich trwania nie może przekroczyć 33 miesięcy. Po tym okresie umowa staje się automatycznie bezterminowa. W obu krajach intencją przepisów jest ograniczenie nadużyć związanych z długotrwałym zatrudnieniem tymczasowym.

Inne rodzaje umowy o pracę w Niemczech

Oprócz dwóch głównych rodzajów umów o pracę wyróżniamy także inne formy zatrudnienia w Niemczech. Są to:

Umowa na okres próbny (Probezeitvertrag)

W Niemczech okres próbny może trwać maksymalnie 6 miesięcy i często stanowi część umowy na czas nieokreślony. W tym przypadku obowiązuje skrócony termin wypowiedzenia (zwykle 2 tygodnie), co pozwala obu stronom sprawdzić, czy chcą dalej współpracować.

W Polsce umowa na okres próbny to osobna forma zatrudnienia i może trwać maksymalnie 3 miesiące (wynika to bezpośrednio z kodeksu pracy). Po jej zakończeniu możliwe jest zawarcie umowy na czas określony lub nieokreślony. Różnica polega więc przede wszystkim na tym, że w Niemczech okres próbny najczęściej jest zawarty w ramach głównej umowy.

Umowa agencyjna (Zeitarbeitsvertrag)

W Niemczech – tak samo jak w Polsce – zatrudnienie przez agencję pracy tymczasowej oznacza, że pracownik formalnie jest zatrudniony przez agencję, ale wykonuje pracę dla innego przedsiębiorstwa. Taka forma pracy jest legalna i regulowana przez prawo.

Umowy tego typu charakteryzują się elastycznością i krótkoterminowymi zobowiązaniami. Pracownicy agencyjni mają takie same prawa w zakresie wynagrodzenia i świadczeń jak stali pracownicy firmy zleceniodawcy. 

Umowa na pełen etat (Vollzeit) i niepełny etat (Teilzeit)

Umowa na pełen etat (Vollzeit) obejmuje zazwyczaj 40 godzin pracy tygodniowo. Umowa na niepełny etat (Teilzeit) dotyczy pracy w mniejszym wymiarze godzin, najczęściej od 15 do 30 godzin tygodniowo. Teilzeit jest popularny wśród studentów, młodych matek czy osób łączących pracę z innymi obowiązkami.

Minijob (Geringfügige Beschäftigung)

Specyficzną dla Niemiec formą zatrudnienia są tzw. Mini-jobs – czyli prace, w których miesięczne wynagrodzenie nie przekracza 556 euro miesięcznie (stan na 2025 rok¹). Tego rodzaju zatrudnienie jest zwolnione z podatku dochodowego, a składki ubezpieczeniowe są symboliczne. Istnieje też forma pośrednia – Midi-job, obejmująca zarobki od 556 do 2000 euro, z częściowym obciążeniem składkami.

W Polsce nie istnieje bezpośredni odpowiednik Mini-joba. Najbliższe są umowy cywilnoprawne (zlecenie, o dzieło).

Samozatrudnienie i „freelancing”

W Niemczech osoby pracujące jako tzw. freie Mitarbeiter (wolni współpracownicy) świadczą usługi jako przedsiębiorcy, bez bezpośredniego podporządkowania pracodawcy. Jednak niemieckie prawo pracy ściśle kontroluje zjawisko tzw. pozornego samozatrudnienia, które może prowadzić do wysokich kar dla firm obchodzących w ten sposób obowiązki pracodawcy.

W Polsce samozatrudnienie jest często wykorzystywane jako alternatywa dla umowy o pracę – z korzyścią dla pracodawców (niższe składki).

Polska umowa o pracę w Niemczech. Czy warto?

Inna opcja to zatrudnienie tymczasowe w oparciu o polską umowę o pracę. Taka forma zatrudnienia gwarantuje pełne oskładkowanie w Polsce. Dzięki temu odkładasz na przyszłą emeryturę, masz prawo do zasiłku chorobowego, urlopu wypoczynkowego oraz (w razie potrzeby) zasiłku dla bezrobotnych po powrocie do kraju.

Pracując na polskiej umowie, jesteś objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w NFZ, dzięki czemu możesz korzystać z opieki medycznej w Polsce, a także za granicą poprzez kartę EKUZ. 

A jak wygląda kwestia podatków? Zatrudnienie tymczasowe wiąże się z koniecznością odprowadzania niemieckiego podatku już od pierwszego dnia zatrudnienia. To z kolei często rodzi konieczność rozliczenia się z niemieckim urzędem skarbowym. 

W kwestii rozliczeń z polskim urzędem skarbowym wszystko zależy od tego, czy dochody uzyskiwane z zatrudnienia tymczasowego w Niemczech są jedynymi dla podatnika – jeśli tak, brak jest obowiązku składania rocznego rozliczenia podatkowego w Polsce. Jeśli jednak podatnik uzyskuje dochody zarówno z pracy wykonywanej na terytorium Niemiec, jak i dochody, których źródło położone jest w Polsce, ma obowiązek złożenia deklaracji podatkowej w Polsce z zastosowaniem odpowiedniej metody unikania podwójnego opodatkowania, w tym przypadku wyłączenia z progresją.

Niemieckie zarobki i polskie świadczenia 

To również forma zatrudnienia, która daje większe poczucie stabilności. W razie choroby, wypadku czy nagłego zakończenia kontraktu nie zostajesz bez środków do życia. Agencja Contrain zapewnia dodatkowo opiekę koordynatora, pomoc językową i organizacyjną, co znacząco ułatwia pracę oraz codzienne funkcjonowanie za granicą.

W skrócie: polska umowa o pracę to połączenie niemieckich zarobków z polskimi świadczeniami i pełnym wsparciem agencji. Będzie idealnym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą pracować legalnie, bezpiecznie i z pełnym zapleczem socjalnym.

Podsumowanie: rodzaje umów z pracodawcą w Niemczech

Rynek pracy w Niemczech od lat przyciąga pracowników z Polski, oferując atrakcyjne wynagrodzenie, dobre warunki zatrudnienia i możliwość zdobycia cennego doświadczenia zawodowego. 

Jedną z najczęściej wybieranych form zatrudnienia za zachodnią granicą jest praca tymczasowa. To elastyczne rozwiązanie pozwala na szybkie podjęcie pracy, często bez konieczności znajomości języka niemieckiego. Sprawdza się zarówno w przypadku sezonowych wyjazdów, jak i dłuższej emigracji zarobkowej.

Choć systemy zatrudnienia w Niemczech i Polsce mają wiele cech wspólnych, to niemieckie prawo pracy ma np. bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące umów na czas określony. Dla osób planujących emigrację zarobkową lub prowadzenie działalności w Niemczech, znajomość tych różnic może okazać się kluczowa przy wyborze rodzaju zatrudnienia i negocjowaniu warunków umowy.

---

¹ https://www.timetax.pl/niemcy/minijob-czyli-zatrudnienie-pracownikow-w-niewielkim-wymiarze-godzin-w-niemczech/