Czym jest praca fizyczna? – Definicja, rodzaje

Co znajdziesz w artykule: 

1. Definicja
2. Podstawowe rodzaje
3. Lekka i ciężka praca fizyczna
4. Praca fizyczna dla kobiet
5. Czy praca fizyczna jest gorsza?
6. Co daje praca fizyczna?
7. Jak się przygotować?
8. Przeciwwskazania

Praca fizyczna jest pojęciem, z którym powinna zapoznać się każda osoba wchodząca na rynek pracy. Niestety od wielu lat krąży na ten temat wiele szkodliwych mitów. Jednym z nich jest to, że do ciężkiej pracy fizycznej potrzebne są wyłącznie mięśnie, a nie sprawny umysł. Nic bardziej mylnego! Wiele zawodów fizycznych wręcz wymaga od nas pewnej dozy zdolności technicznych, manualnych, szybkiego reagowania i logicznego myślenia, czy sprawnego uczenia się nowych rzeczy. Jakie są zalety takiej pracy zarobkowej? Czy istnieją przeciwwskazania do wykonywania pracy fizycznej?

Praca fizyczna – definicja

Samo pojęcie pracy fizycznej dotyczy prac, które angażują głównie układ mięśniowy, ale też centralny układ nerwowy np. do podejmowania decyzji. Na czym polega ciężka praca fizyczna? Definicja mówi, że jest to:

praca fizyczna, która w ciągu zmiany roboczej powoduje u pracownika efektywny wydatek energetyczny, który u mężczyzn wynosi minimum 6300 kJ (kilodżuli), a u kobiet minimum 4200 kJ.

Definicja pracownika fizycznego sprowadza się więc do osób, które do wykonywania swoich obowiązków wykorzystują przede wszystkim (choć nie tylko) siłę mięśni. Tego typu stanowiska są niezbędne do funkcjonowania bardzo różnych branż – od budowlanej, przez logistyczną, aż po spożywczą czy elektroniczną.

Podstawowe rodzaje pracy fizycznej

Główne rodzaje pracy fizycznej to:

• prace na wysokości,
• prace spawalnicze,
• prace z niebezpiecznymi substancjami,
• prace narażające na kontakt z wysokim napięciem.

Każda wymieniona tutaj ciężka praca jest nie tylko wymagająca fizycznie, ale też wiąże się z narażeniem pracownika na kontakt z toksycznymi substancjami lub ryzykownymi sytuacjami. Może oddziaływać to zarówno na jego samopoczucie, jak i poziom stresu.

Oczywiście duży wpływ na wykonywanie codziennych obowiązków ma miejsce, w którym wykonywana jest praca – Holandia przykładowo ściśle respektuje zasadę równowagi pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym pracowników. W tym kraju liczba przepracowanych godzin waha się od 35 do 40 tygodniowo, a na 8 godzin pracy przypada 1 godzina bezpłatnej przerwy, często rozłożona na 3 części. Przestrzeganie takich reguł, dobra atmosfera i korzystne warunki ustalone z pracodawcą, mają ogromny wpływ na realizację obowiązków i samopoczucie pracownika.

Co to jest lekka, a co to jest ciężka praca fizyczna?

Biorąc pod uwagę brzmienie definicji przytoczonej w pierwszym akapicie, możemy zauważyć, że bardzo ciężka praca fizyczna ma kilka konkretnych cech. Wśród nich wymienia się:

• wykonywanie pracy przez pracownika z użyciem narzędzia o masie przewyższającej 3 kilogramy,
• przenoszenie lub dźwiganie różnych ciężkich przedmiotów o wadze powyżej 40 kilogramów,
• wykonywanie obowiązków w pracy za pomocą narzędzi takich jak łopata, szpadel, motyka czy szufla, do których użycia niezbędne jest zastosowanie dużej ilości siły (np. przy wyciąganiu),
• pracę określaną jako średnio ciężką, ale wykonywaną w utrudnionej bądź niewygodnej dla pracownika pozycji.

Bywa, że długotrwała praca w taki sposób i wykonywanie bardzo ciężkiej pracy fizycznej doprowadza do przeciążenia.

Definicja przeciążenia pracą (work-overload) mówi, że jest to objaw przekroczenia możliwości adaptacyjnych organizmu. Wiąże się z przekroczeniem punktu krytycznego, poza którym na dla organizmu człowieka nie ma już żadnych pozytywów, a tylko skutki patologiczne (szkodliwe).

Jaka praca fizyczna będzie odpowiednia dla kobiet?

Oczywiście praca fizyczna dla kobiet musi być lżejsza niż ta dla mężczyzn. Ponownie znaczenie ma jednak to, na jakich warunkach wykonywana jest dana praca. Niemcy i Holandia oferują np. pracę w opiece nad osobami starszymi, na magazynie, a także przy kompletowaniu zamówień, które nie stanowią zbyt dużego obciążenia dla organizmu.

W Holandii znajdziemy też ciekawe propozycje lekkich prac w zawodach fizycznych, np. przy sprzątaniu, środkach chemii gospodarczej, produkcji żywności, pakowaniu pieczarek, a także zbiorach, pielęgnacji i sadzeniu roślin.

Ważne aby wybór padł na taki zakres obowiązków, który pasuje do predyspozycji konkretnej kobiety. Niektóre lepiej odnajdują się przy kompletowaniu zamówień w magazynie, podczas gdy inne wolą pracę na zewnątrz np. z roślinami. Pamiętajmy, że wiele procesów w nowoczesnych firmach jest w pełni zmechanizowanych. Dlatego osoby każdej płci i bez poważniejszych problemów zdrowotnych poradzą sobie z większością takich zadań.

Czy praca fizyczna jest gorsza od umysłowej?

Rodzaje pracy fizycznej są różne. Nie można jednoznacznie ocenić, czy taka forma zdobywania środków na życie będzie trudniejsza od pracy umysłowej. Jednak z pewnością nie jest od niej gorsza. Każdy rodzaj pracy dobieramy bowiem zgodnie z naszą aktualną sytuacją życiową, a także do indywidualnych predyspozycji i umiejętności.

Jeśli mamy zdolności techniczne i manualne oraz potrafimy przenieść swoje pomysły do rzeczywistości, powinniśmy zastanowić się nad wyborem pracy fizycznej. Poza tym jest to dobra ścieżka zawodowa jeśli mamy pewne cechy charakteru, takie jak:

• szybkość działania,
• zręczność,
• chęć uzyskania namacalnego efektu,
• potrzeba wyładowania się w pracy,
• pragmatyczne podejście.

Z kolei w pracy umysłowej lepiej odnajdują się osoby uzdolnione koncepcyjnie, lubiące operować danymi i wyciągać wnioski. Trzeba jednak pamiętać, że wiele osób łączy w sobie oba rodzaje predyspozycji. Wówczas mogą sprawdzić się na stanowiskach, które wymagają różnych zdolności.

Praca fizyczna nie jest gorsza od umysłowej i vice versa. Każdy charakter pracy wiąże się z innymi obciążeniami i innym rodzajem zmęczenia. W fizycznej odczujemy głównie zmęczenie wynikające z długotrwałego ruchu, obciążenia mięśni itd., w umysłowej – z ciągłej koncentracji i odpowiedzialności za podjęte decyzje.

Co daje i czego uczy praca fizyczna?

Co daje praca fizyczna? O ile nie mamy do czynienia z ekstremalnym wysiłkiem, np. częstym dźwiganiem zbyt ciężkich przedmiotów, praca fizyczna może być zdrowa dla organizmu. Wbrew pozorom może zapobiegać rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych, których źródłem jest właśnie brak aktywności fizycznej. Gdy w pracy przestrzegane są zasady BHP, a pracownik wybrał zawód dostosowany do swojej kondycji i stanu zdrowia, taka forma zajęcia może przynosić wiele korzyści.

Inne wymieniane zalety pracy fizycznej to:

• szybkie, namacalne wyniki działań pracownika,
• stałe zatrudnienie i atrakcyjne zarobki,
• możliwość uniknięcia tzw. wyścigu szczurów i brak większej odpowiedzialności po stronie pracownika,
• nierzadko lepsza atmosfera w miejscu pracy,
• łatwość zdobywania kwalifikacji zawodowych np. na kilkutygodniowych kursach,
• możliwość wybierania spośród wielu ofert pracy za granicą.

Praca fizyczna – zależnie od stanowiska – często uczy również skrupulatności, odpowiedzialności, logicznego myślenia oraz systematycznego wykonywania obowiązków.

Jak przygotować się do pracy fizycznej?

Zawody fizyczne wymagają przygotowania organizmu głównie za pomocą odpowiedniej diety. Oprócz tego konieczna będzie wizyta u lekarza, który oceni, czy poradzimy sobie ze wskazanym zakresem obowiązków.

Ciężka praca fizyczna wiąże się z dużym wydatkiem energetycznym dla naszego ciała. W związku z tym powinniśmy dbać o wysoką zawartość składników odżywczych w naszym codziennym jadłospisie. W miejscach pracy, w których wykonywana jest ciężka praca fizyczna, zatrudniający jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom bezpłatnego posiłku regeneracyjnego. Najczęściej otrzymują go te osoby, których zużycie kalorii podczas wykonywania obowiązków wynosi ponad 2000 kcal u mężczyzn oraz 1100 kcal u kobiet (według Kodeksu Pracy).

Jednocześnie znaczenie ma wartość kaloryczna posiłku regeneracyjnego. Ważne, aby nie była ona niższa niż tysiąc kalorii. Poza tym w jego składzie powinno znaleźć się od 50 do 55% węglowodanów, 30 do 35% tłuszczów, oraz 15% białka.

Przeciwwskazania do ciężkiej pracy fizycznej

Bardzo ciężka praca fizyczna nie jest wskazana wtedy, gdy zadecyduje o tym lekarz. Jeśli mamy orzeczenie zgodnie z którym istnieją jakiekolwiek przeciwwskazania do ciężkiej pracy, nie powinniśmy ryzykować. Najczęściej są to takie kwestie zdrowotne jak poważne zwyrodnienia kręgosłupa, choroby serca, czy ciąża u kobiet. Zdrowie jest najważniejsze, a wybór lekkich prac – również za granicą – jest na tyle duży, że bez problemu powinniśmy znaleźć coś odpowiedniego dla siebie.